علت بیرون زدگی دندان های بالا چیست و ارتودنسی چگونه آن را درمان می کند؟
احتمالا تاکنون شخص یا اشخاصی را دیده اید که فک بالایی آن ها جلوتر از فک پایینی‌شان است. اینطور به نظر می رسد که آن ها چانه کوچکی دارند و یا اینکه فکش پایینی آن ها نسبت به دیگران کوچکتر است. به این مشکل پروتروژن دندان ها گفته می شود که تحت عنوان بیرون زدگی دندان های بالا یا جلو زدگی دندان های بالا نیز شناخته می شود. اگر شما چنین مشکلی دارید یا یکی از عزیزان، نزدیکان و دوستان شما جلوزدگی فک یا دندان های بالا دارد، حتما این مقاله را بخوانید. تعاریف، علل و نحوه درمان این مشکل با ارتودنسی دندان، مباحثی هستند که در این مقاله به آن ها پرداخته شده است.
پروتروژن دندان یا بیرون زدگی دندان های بالا چیست؟
خود واژه پروتروژن (Protrusions) به معنی بیرون زدگی یا جلوزدگی چیزی است. برای مثال در ارتودپدی زمانی که یکی از دیسک های بین مهره ای بیرون می زند اصطلاحا گفته میشود که “پروتروژن دیسک” رخ داده است. در خصوص دندان ها نیز این قضیه صادق است.
زمانی که دندان ها از حالت طبیعی و نرمال خود جلو زده یا بیرون زده باشند، گفته می شود که پروتروژن دندان رخ داده است. این موضوع بیشتر در خصوص بیرون زدگی دندان های بالا عنوان می شود که خود به شکل های مختلف رخ می دهد. در ادامه با انواع بیرون زدگی دندان ها در فک بالا، علل و نحوه درمان آن ها آشنا خواهید شد.
انواع جلوزدگی دندان های فک بالا
به طور کلی در 3 حالت دندان های فک بالا می‌توانند جلوتر از دندان های فک پایین قرار بگیرند. اوربایت، اورجت و اپن بایت 3 حالت مختلف جلوزدگی دندان های بالا هستند. تعاریف هر 3 را همراه با تصاویر و مقایسه آن ها در ادامه ببینید و بخوانید.
- اوربایت یا (overbite): زمانی که فک بالا به صورت افقی بیش از 5 میلی متر جلوتر از فک پایین قرار داشته باشد و دندان های فک بالا دندان های فک پایین را نسبتا پوشانده باشند.
- اورجت یا (overjet): همان اوربایت است با این تفاوت که دندان های فک بالابه صورت عمودی بیش از 5 میلی متر از دندان های فک پایین فاصله دارند.
- اپن بایت یا (openbite): زمانی که بین دندان های های فک بالا و پایین حین بسته شدن دهان فاصله وجود داشته باشد.
علت جلوزدگی دندان های بالا چیست؟
علت پروتروژن بسته به نوع و شکل حالت آن متفات است. برای مثال اوربایت و اورجت عمدتا ناشی از مسائل ژنتیکی و وراثت است. اما اپن بایت می تواند دلایلی غیر از ژنتیک داشته باشد. برای مثال مکیدن بیش از حد انگشت شست در کودکی می تواند باعث شود که به مرور زمان بین دندان های بالا و پایین فاصله قابل توجهی ایجاد شود و در نهایت دندان های هر دو فک در جلو دچار بیرون زدگی شوند. سایر علل بیرون زدگی دندان های بالا عبارتند از:
- کوچک بودن فک یا نبود فضا برای رشد مناسب دندان ها
- بزرگ بودن سایز دندان ها
- شلوغی و ازدحام دندان ها
- وارد شدن ضربه به صورت و تغییر موقعیت فک ها
- رفلاکس بلع نادرست (وارد کردن فشار از طرف زبان به دندان های جلو حین قورت دادن غذا یا وارد کردن فشار از عمد و از روی عادت به دندان های جلو)
- تنفس دهانی
- و …
جلوزدگی دندان های بالا چه مشکلاتی ایجاد می کند؟
زمانی که فک ها در حالت استاندارد خود نباشند و به خوبی روی هم قرار نگیرند (هم پوشانی نداشته باشند)، جویدن غذا و حتی صحبت کردن ما تحت تاثیر قرار می گیرد. علاوه بر این رسیدگی به بهداشت دهان و دندان نیز دشوار خواهد بود.
به همین علت ممکن است با مسائلی مانند پوسیدگی دندان، بیماری لثه و مسائل زیبایی شناختی روبرو شویم. برای پیشگیری از این مشکلات و بازگرداندن عملکرد یا زیبایی به صورت افراد دارای پروتروژن دندان باید یک راه حل اساسی پیدا کرد.
درمان بیرون زدگی دندان های بالا چیست؟
بسته به علت ایجاد پروتروژن یا جلوزدگی دندان های بالا، درمان و شیوع اصلاح مشکل نیز متفاوت است. اما به طور کلی اولین کسی که میتواند در این زمنیه به بیماران کمک کند یک متخصص ارتودنسی خوب است. این متخصص علت اصلی مشکل را تشخیص داده و بر اساس شدت آن اقدام به درمان و اصلاح میکند. متخصصان ارتودنسی از انواع بریس ها استفاده میکنند تا مشکل را طی یک مدت زمان نسبتا طولانی درمان کنند.
بهترین سن درمان پروتروژن دندان چیست؟
متخصصان ارتودنسی بر این باورند که تمام مشکلاتی ارتودنسی را می‌توان در سنین پایین تشخیص داده و کم کم اصلاح کرد. آن ها حتی می توانند از بروز این مشکلات پیشگیری کنند. به همین دلیل ما در ارتودنسی شاخه ای با نام ارتودنسی پیشگیرانه داریم که روی پیشگیری یا درمان اولیه مشکلات عدم همماهنگی دندان ها تمرکز دارد.
بر همین اساس هرچه مشکل جلوزدگی دندان های بالا در سنین پایینتر درمان شود بهتر است. زیرا در کودکی امکان رشد مناسب استخوان فک یا کنترل رشد آن وجود دارد. بهترین سن ارتودنسی دندان های جلوزده سن 7 تا 13 سالگی است و در دو مرحله نیز انجام داده میشود.
دو مرحله ارتودنسی، جهت درمان پروتروژن، شامل چه اقداماتی می‌شوند؟
به انجام درمان ارتودنسی طی دو مرحله مجزا (اما مرتبط با هم) ارتودنسی دو مرحله ای یا دوفازی گفته می شود. مرحله اول در سنین 6 تا 9 سالگی است و زمانی است که هنوز دندان های دائمی کاملا در نیامده اند یا دندان های شیری هنوز کاملا نریخته اند.
هدف از درمان ارتودنسی در این مرحله کمک به متسع کردن فک بالا و ایجاد فضا برای رشد دندان های دائمی است. طی این مرحله همچنین از فیس ماسک ها نیز برای کمک به هماهنگ کردن فک های بالا و پایین کمک گرفته میشود. طی مرحله دوم از سن 9 تا 13 سالگی نیز درمان با دستگاه های ارتودنسی ثابت و پلاک شفاف ارتودنسی متحرک آغاز میشود.
درمان بیرون زدگی دندان های بالا در سنین بزرگسالی چیست؟
اگر کودک خود را در سنین 6 تا 13 سالگی به یک دکتر متخصص ارتودنسی نشان نداده اید می توانید از سن 13 تا 15 سالگی برای درمان اقدام کنید زیرا هنوز دیر نشده است. اما اگر کودک را در سنین پایین و حتی نوجوانی درمان نکرده باشید ممکن است بعد از سنین بلوغ درمان کمی سخت تر شود و هزینه ارتودنسی نیز به مراتب بالاتر برود. در این سنین برای برطرف کردن مشکل ممکن است ترکیبی ازز درمان ارتودنسی همراه با جراحی فک بتواند به اصلاح مشکل جلوزدکی دندان های بالای فرزند شما کمک کند.