با دندان عقل نهفته چه کنیم؟ (بررسی علت نهتفگی دندان عقل و نحوه درمان آن)
منظور از دندان عقل نهفته وضعیتی است که در آن تمام دندان در زیر لثه گرفتار شده و اصلا در معرض دید نیست. این دندان می تواند به طور کامل در استخوان فک گیر کرده باشد یا آنکه بخشی از آن داخل استخوان و بخشی دیگر داخل لثه باشد ولی در هر صورت قابل مشاهده نیست. و زمانی هم که بخشی از دندان به صورت نصفه و نیمه از دندان در آمده باشد نیز، به آن دندان عقل نیمه نهفته گفته می شود. در این مقاله می خواهیم هر چیزی که باید درباره این دندان های مورد دار وجود دارد را با شما در میان بگذاریم.
علت نفهتگی یا نیمه نهفتگی دندان عقل چیست؟
در بیشتر موارد (بالا 95 درصد)، مقصرِ اصلیِ دندان عقل نهفته، نبود فضای کافی در قوس فکی است. در واقع یا فک کوچکتر از حالت معمول است، یا دندان ها بزرگ هستند و یا به هر صورت دندان عقل واقعاً فضای کافی برای بیرون آمدن و قرار گرفتن در موقعیت مناسب خود را ندارد، چرا که آن فضا، از قبل توسط دندان های آسیاب دیگر اشغال شده است!
نبود فضای کافی برای رشد، ممکن است منجر شود دندان به شکل های زیر نهفته یا نیمه نهفته شود:
- رشد زاویه دار به سمت دندان آسیاب دوم
- رشد کاملا افقی به سمت دندان آسیاب دوم
- رشد زاویه دار به سمت انتهای فک
- رشد افقی به سمت انتهای فک
- رشد در جهت طبیعی و بدون زاویه اما به صورت کاملا نهفته یا نیمه نهفته
- رشد در جهت برعکس (به سمت پایین چه با زاویه چه بدون زاویه)
علائم دندان عقل نهفته چیست؟
خبر خوب این است که نهفته یا نیمه نهفته بودن دندان عقل به معنای آن نیست که حتما باید علائم بدی تجربه کنید. در واقع این نوع دندان ها همیشه علائم ایجاد نمی کنند. ولی زمانی که عفونتی پیش بیاید، به دندان های مجاور آسیب زده شود و یا مشکلاتی از این دست بروز کند، علائم شروع می شوند. حالا علائم چه هستند:
- قرمز و متورم شدن لثه
- حساسیت لثه
- گاها خونریزی از لثه
- درد فک
- درد گوش (در موقعیت های پیچیده)
- ورم اطراف فک و گردن
- بوی بد دهان
- احساس طعم و مزه ناخوشایند در دهان
- دشواری در باز و بسته کردن دهان
عوارض دندان عقل نهفته چیست؟
دندان های نهفته که داستانشان جداست، زیرا اغلب زیر خط لثه هستند و دیده نمی شوند. این دندان های نیمه نهفته هستند که دردسر بیشتری ایجاد می کنند. آن ها به صورت نصفه و نیمه رشد یافته و متاسفانه اغلب به صورت کج و زاویه دار هستند. این مساله چند ایراد اساسی دارد و می تواند زمینه ساز موارد زیر شود:
- عفونت
- ایجاد حفره
- پوسیدگی
- ازدحام، کج و شلوغ شدن دندان های مجاور
- مشکل در استفاده از نخ دندان
- ضربه زدن به دندان های دیگر (بعضا حتی باعث پوسیدگی آن ها می شود)
- ایجاد کیست
- بیماری لثه
دندان عقل نهفته چگونه درمان می شود؟
علائم دارید؟ اگر بله، پس بهتر است که برای کشیدن دندان عقل اقدام کنید. اگر هم فعلا علائمی ندارید می توانید صبر کنید تا سر فرصت اینکار را انجام دهید. حالا بیایید فرض کنیم که شما در حال حاظر علائم دندان عقل نهفته دارید و می خواهید آن را بکشید. برای اینکار می توانید به یک دندانپزشک عمومی باتجربه یا یک متخصص جراحی دهان و دندان مراجعه کنید.
ما فرض می کنیم که دندان شما نیمه نهفته است و از موقعیت خودش خیلی کج نشده است. در این وضعیت شما خوش شانس هستید! چون احتمالا نیازی به جراحی ندارید. اما زمانی که دندان نهفته و کج باشد (زاویه دار باشد)، دیگر با روش معمولی نمی توان آن را کشید. این مورد نیاز به جراحی دارد و باید برای خارج کردن دندان، لثه را برش داده و دندان را تکه تکه بیرون آورد. جراحی خیلی طول نمی کشد و شما می توانید طی مراحل زیر از شر دندان عقل نهفته خودتان خلاص شوید:
- تزریق بی حسی موضعی به لثه و اطراف دندان (در صورت نیاز آرامبخشی و سدیشن)
- ایجاد برش در بافت لثه برای دسترسی بهتر به دندان + در صورت نیاز ایجاد برش در استخوان
- تکه تکه کردن دندان (در برخی مواقع)
- خارج کردن کامل دندان + بخیه و پانسمان
- تمام این پروسه از زمان بیحسی تا پانسمان ممکن است بین 20 تا 40 دقیقه طول بکشد
بیشتر بخوانید: چرا و چه زمانی نیاز به جراحی دندان عقل داریم؟ (بررسی مراحل جراحی)
روند بهبودی بعد از کشیدن دندان عقل به چه صورت است؟
جراحی دندان عقل نهفته عمل سختی نیست و چند روز بعد از جراحی می توانید تمام فعالیت های معمول خود را سر بگیرید. بعد از اتمام جراحی (مانند زمانی که دندان به صورت عادی کشیده می شود) ممکن است کمی درد، خونریزی یا تورم را تجربه کنید که جای نگرانی ندارد و با عمل به توصیه های دندانپزشک + مصرف داروهای تجویز شده، می توانید این شرایط را مدیریت کنید.
نکته مهم این است که احتمالا تا 1 هفته (کمی این‌ور یا آن‌ور) نتوانید دهان خود را به خوبی باز و بسته کنید و بنابراین در این مدت زمان حتما باید غذاهای نرم بخورید و از مصرف غذاهای سفت که نیاز به جویدن زیاد دارند اجتناب کنید. باید توجه کنید که تا 6 هفته طول می کشد که جای دندان (حفره) و لثه آن به طور کامل ترمیم شود. این یعنی شما باید تا این مدت مراقب باشید که به جای عمل آسیبی وارد نشود تا روند بهبودی به خوبی پیش برود.
یک نکته دیگر اینکه، برخی از مطالعات معتبر هم نشان داده اند که داشتن دندان عقل نهفته و نیمه نهفته باعث می شود علائم پس از عمل آزاردهنده تر باشند. مثلا ممکم است درد بیشتری داشته باشید و یا خونریزی مقداری بیشتر شود.
جمع بندی کنیم؟
تا اینجا توضیح دادیم که بیشتر ما ایرانی ها دندان عقل نهفته و نیمه نهفته داریم و از این رو آمار کشیدن دندان عقل در کشور ما بالاست. اگر با وجود دندان های نهفته هیچ علائمی تجربه نمی کنید، خیلی ضرورت ندارد که دندان را بکشید. اما اگر علائمی شروع شده، بهتر است برای کشیدن آن اقدام شود.
نکته ایجاد بود که اگر به اندازه کافی نسج دندان عقل بیرون از لثه باشد که بتوان آن را شل کرده و کشید، نیازی به جراحی نیست. ولی اگر خیلی نهفته باشد و یا دارای لبه های شکسته و سست باشد، تنها راه، جراحی است. چه کسی جراحی را انجام می دهد؟ یک پزشک عمومی باتجربه و یا ترجیحا یک متخصص جراحی دهان و دندان گزینه مناسب تری برای این کار است!