سنگ لوزه چیست؟ (از علل و علائم تا 4 روش درمان اصلی آن)
سنگ‌های لوزه که به عنوان tonsilloliths نیز شناخته می‌شوند، رسوبات کوچک، سخت و کلسیفیه ای هستند که در شکاف لوزه‌ها ایجاد می‌شوند. اگرچه آنها معمولاً مضر نیستند، اما به دلیل بو و طعم نامطبوعی که در داخل دهان ایجاد می‌کنند می‌توانند باعث ناراحتی و خجالت زدگی در افراد شوند. در این مقاله به بررسی علل، علائم و گزینه‌های درمانی سنگ لوزه می‌پردازیم.
علل سنگ لوزه چیست؟
این سنگ‌ها زمانی تشکیل می‌شوند که مواد زائدی مانند سلول‌های مرده، مخاط و ذرات بسیار ریز غذا در شکاف لوزه‌ها به دام بیفتند. بعد از این اتفاق‌ها، باکتری‌ها شروع به تغذیه از مواد به دام افتاده در شکافت‌ها کرده و یک ترکیب گوگردی بدبو تولید می‌کنند.
این ترکیبات گوگردی باعث ایجاد بوی بد در دهان می‌شود که مرتبط با سنگ لوزه‌ها است. البته این تنها علت ایجاد سنگ تانسیل نیست و در برخی موارد نیز، خود لوزه‌ها ممکن است عفونی شده و به دنبال آن سنگ لوزه تشکیل شود.
چه چیزهایی خطر سنگ تانسیل را افزایش می‌دهند؟
عوامل خاصی می‌توانند خطر ابتلا به سنگ لوزه را افزایش دهند. مهم‌ترین عوامل می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- بهداشت نامناسب دهان و دندان: مسواک نزدن و عدم استفاده از نخ دندان (به طور منظم) می‌تواند منجر به تجمع باکتری‌ها و بقایای غذاها در دهان شود و این مساله می‌تواند خطر ایجاد سنگ لوزه‌ها را افزایش دهد.
- التهاب مزمن لوزه‌ها: التهاب مزمن یک یا هر دو لوزه می‌تواند احتمال تشکیل سنگ در این بافت ها را افزایش دهد.
- بزرگ بودن یا بزرگ شدن لوزه‌ها: افرادی که به طور طبیعی لوزه‌های بزرگتری دارند ممکن است بیشتر از سایرین مستعد ابتلا به سنگ‌های تانسیل باشند، زیرا سطح وسیع لوزه‌ها در چنین افرادی برای تجمع ذرات ریز غذایی و …. بسیار مناسب خواهد بود.
- وجود غلط زیاد در گلو و بینی: مخاط اضافی که در پشت گلو و بینی قرار دارد می‌تواند به تشکیل سنگ تانسیل کمک کند.
- خشکی دهان: کمبود بزاق می‌تواند باعث تجمع مواد زائد در دهان و گلو شود و خطر تشکیل سنگ را افزایش دهد.
- رژیم غذایی: رژیم غذایی سرشار از محصولات لبنی و قند می‌تواند به تشکیل سنگ کمک کند.
علائم سنگ لوزه چیست؟
سنگ‌های تانسیل اغلب مورد توجه قرار نمی‌گیرند و تنها به طور اتفاقی در طول معاینات معمول دندانپزشکی یا حین گرفتن عکس با اشعه ایکس کشف می‌شوند. با این حال، آنها می‌توانند طیف وسیعی از علائم را ایجاد کنند.
برخی از شایع‌ترین علایم سنگ لوزه عبارتند از:
- بوی بد دهان: ترکیبات گوگردی بدبو که توسط باکتری‌ها تولید می‌شود، حتی پس از مسواک زدن و نخ دندان کشیدن در افرادی که سنگ دارند، باعث بوی بد دهان می‌شود.
- گلو درد: سنگ لوزه‌ها می‌تواند باعث تحریک و التهاب لوزه‌ها شده و منجر به گلو درد خفیف تا شدیدی شوند.
- مشکل در بلع: سنگ‌های بزرگ‌تر می‌توانند بلع غذا و مایعات را دشوار کنند.
- درد گوش: سنگ‌ها گاها می‌توانند باعث درد ارجاعی به گوش شده و منجر به ناراحتی و احساس پر بودن گوش شوند.
- لکه‌های سفید روی لوزه‌ها: سنگ‌های لوزه ممکن است به صورت لکه‌های سفید یا زرد رنگ روی لوزه‌ها ظاهر شوند و شخص می‌تواند خودش در آینه سنگ‌ها را ببیند.
درمان سنگ لوزه چیست؟
در بیشتر موارد، سنگ لوزه‌ها نیازی به درمان ندارند و در نهایت خود به خود از جای خودشان در می‌آیند یا می افتند. اما اگر آنها باعث ایجاد درد و ناراحتی شوند (مخصوصاً اگر علایمی مثل بوی بد دهان ایجاد کنند) باید به فکر روش‌های درمانی مناسب برای رفع آنها بود. برخی از مهم‌ترین روش‌های درمان سنگ کلیه در ادامه معرفی شده‌اند.
غرغره آب نمک
غرغره کردن با آب نمک گرم می‌تواند به شل شدن سنگ‌های تانسیل و کاهش التهاب و تحریک گلو کمک کند. سعی شود که در طول روز با غرغره کردن کمی آب نمک ولرم (بدون وارد کردن فشار به داخل دهان) می‌توان تا حد زیادی به دفع و رفع این سنگ‌ها کمک کرد و به دلیل داشتن خاصیت ضد عفونی و ضد التهابی نمک، علائم کاهش میابد.
برداشتن سنگ‌ها
سنگ‌های کوچک لوزه را اغلب می‌توان در خانه و با استفاده از یک سواب پنبه‌ای استریل برداشت. برای اینکار به آرامی روی لوزه فشار وارد کنید تا سنگ از شکاف خارج شوند. حتماً قبل از اقدام به این روش دست‌های خود را کاملاً بشویید و از استفاده از اجسام نوک تیز که می‌تواند باعث آسیب به لثه و بافت های داخل دهان و گلو شود خودداری کنید.
شستشوی مکرر دهان با واترپیک
یکی دیگر از روش‌های درمان سنگ لوزه شستشوی دهان با وسایلی همچون واترپیک هاست. واترپیک ها جریان آب با فشار بالا را به داخل دهان و گلو ایجاد می‌کنند و نه تنها به تمیز شدن دندان‌ها و داخل دهان کمک می‌کنند بلکه باعث تمیز شدن لوزه نیز می‌شوند.
برداشتن لوزه
در موارد شدید، برداشتن لوزه‌ها یا تانسیلکتومی با جراحی، ممکن است برای از بین بردن سنگ لوزه‌های مزمن و جلوگیری از تشکیل سنگ‌های جدید در آینده ضروری باشد. در واقع عمل جراحی برای برداشتن لوزه‌ها یک روش درمان قطعی سنگ لوزه است.
چطور از بروز سنگ‌های تانسیل پیشگیری کنیم؟
با کمک روش‌های زیر می‌توانید به راحتی از بروز این سنگ‌ها پیشگیری کرده و احتمال ایجادشان را کاهش دهید:
رعایت بهداشت دهان و دندان
مسواک زدن و استفاده از نخ دندان به طور منظم می‌تواند به حذف باکتری‌ها و ذرات ریز مواد غذایی از دهان کمک کند و خطر تشکیل سنگ‌ها را کاهش دهد. فقط دقت شود که مسواک های نرم با سری مناسب استفاده شود تا آسیبی به خود دندان ها و بافت های دهانی دیگر وارد نشود.
استفاده از دهان شویه های خاص
دهانشویه های ضد عفونی کننده می‌توانند به کشتن باکتری‌های موجود در دهان و کاهش خطر تشکیل سنگ کمک کنند. دندانپزشک شما می‌تواند بهترین گزینه دهانشویه که متناسب با وضعیت دهان و دندان شما باشد را به شما معرفی کند.
مصرف کافی مایعات
نوشیدن مقدار زیادی آب می‌تواند به مرطوب نگه داشتن دهان و گلو کمک کند. مصرف آب کافی نه تنها به پیشگیری از سنگ لوزه کمک می‌کند بلکه باعث سرحال شدن بدن و کمک به بهبود عملکرد سلول‌ها نیز می‌شود.
پرهیز از مصرف بیش از اندازه لبنیات و غذاهای شیرین
غذاهای سرشار از لبنیات و قند می‌توانند به تشکیل سنگ لوزه کمک کنند. اجتناب از این غذاها یا کاهش مصرف می‌تواند به جلوگیری از تشکیل آنها کمک کند. این مساله مخصوص در کودکان باید بیشتر مورد توجه قرار بگیرد زیرا آن ها تمایل به پرخوری غذاهای شیرین و لبنیات دارند.
درمان آلرژی
آلرژی می‌تواند باعث تولید بیش از حد مخاط و ترشحات در بینی و گلو شود که این خود می‌تواند به تشکیل سنگ تانسیل کمک کند. درمان آلرژی با آنتی هیستامین‌ها یا واکسن‌های آلرژی می‌تواند به کاهش احتمال تشکیل سنگ‌ها در افرادی که آلرژی مزمن دارند کمک کند.
معاینات منظم دندانپزشکی
معاینات منظم دندانپزشکی می‌تواند به شناسایی و درمان مشکلات دندانی که می‌تواند به تشکیل سنگ منجر شوند کمک کند. با مراجعات منظم به دندانپزشک هزینه‌های دندانپزشکی شما نیز به طور چشمگیری کاهش پیدا می‌کند.
نکات پایانی درباره سنگ‌های تانسیل
سنگ لوزه‌ها رسوبات کوچک و سختی هستند که در شکاف لوزه‌ها ایجاد می‌شوند. اگرچه آنها معمولاً مضر نیستند، اما به دلیل بو و طعم نامطبوعی که ایجاد می‌کنند می‌توانند باعث ناراحتی و خجالت زدگی در افراد شوند. رعایت بهداشت دهان و دندان، پرهیز از لبنیات و غذاهای شیرین و هیدراته ماندن می‌تواند به جلوگیری از تشکیل آنها کمک کند. در صورت بروز، اغلب می‌توان با غرغره آب نمک، برداشتن دستی یا استفاده از واترپیک آنها را مدیریت کرد. در موارد شدید، برداشتن لوزه ممکن است برای جلوگیری از تشکیل سنگ تانسیل در آینده ضروری باشد. اگر علائم سنگ لوزه را تجربه می‌کنید، مهم است که با یک دندانپزشک، پزشک عمومی یا متخصص گوش و حلق و بینی در این خصوص صحبت کنید.
پاسخ به سوالات رایج درباره سنگ های تونسیل
سنگ لوزه در برخی افراد ممکن است مشکلاتی ایجاد کنند، اما به طور کلی خطرناک نیست. آن ها ممکن است نشانه‌هایی مانند تورم، التهاب، درد یا عدم راحتی در ناحیه گلو داشته باشند ولی بعد از درمان شدن این علائم نیز رفع می شوند. اما در هر صورت مراجعه به پزشک برای بررسی و معاینه تخصصی جهت اطمینان از بی خطر بودن سنگ ها بسیار مهم است.
این سنگ ها ارتباط مستقیمی با سرطان ندارند. اما برخی از تحقیقات نشان داده‌اند که برخی از موارد سنگ لوزه ممکن است با عوارض بالینی مرتبط با سرطان گلو مرتبط باشد. برای مثال، برخی مطالعات نشان می دهند افرادی که سنگ لوزه بزرگتری دارند، احتمال بروز سرطان گلو را بیشتر دارند. البته در این خصوص هنوز تحقیقات در حال تکیمل شدن است و نتایج قطعی نیست.
دهانشویه هایی با خاصیت آنتی باکتریال مانند کلرهگزیدین یا دهانشویه های حاوی پراکسید هیدروژن برای کاهش باکتری ها و بوی بد سنگ ها توصیه می‌شوند. دهانشویه های طبیعی حاوی روغن نعناع یا عصاره چای سبز نیز می توانند مفید باشند.
بله، در برخی موارد قرص های آنتی بیوتیک مانند آموکسی سیلین یا کلیندامایسین برای کاهش التهاب یا باکتری ها تجویز می شوند. اما برای حذف کامل سنگ ها، اقدامات فیزیکی یا جراحی (مانند برداشت لوزه) ممکن است لازم باشد.