7علت کج شدن دندان های کودکان + روش های مرتب کردن آن ها

یکی از موضوعات بسیار رایجی که والدین همیشه درباره آن، سوالات زیادی از ما می پرسند، کج شدن دندان کودکان شان است. آن ها اغلب به دلیل داشتن سابقه خانوادگی ناهنجاری های فکی و یا نامنظمی دندانی خود، هراس دارند که مبادا فرزندشان نیز دندان هایش کج شود. برخی دیگر از والدین نیز، هم اکنون فرزندانی دارند که دندان هایشان کج است و به فکر منظم یا مرتب کردن آن ها هستند. در این صفحه ما ابتدا علل شایع کج شدن دندان کودکان را بررسی می کنیم و سپس در خصوص اصلاح و یا درمان آن ها نیز به نکاتی اشاره می کنیم.

علل شایع کج شدن دندان ها در کودکان چیست؟

عللی مختلفی وجود دارند که به صورت جزئی، متوسط و یا حتی شدید باعث کج شدن دندان ها در بچه ای کوچک می شوند. تعدد این عوامل زیاد است اما مهم ترین آن ها که در مورد اغلب کودکان صادق است عبارتند از:

• مسائل ارثی و ژنتیکی
• مکیدن انگشت شست یا شیشه شیر
• رفلاکس بلع اشتباه
• ضربه و تروما به صورت و دهان
• دادن غذاهای سفت و سخت به کودک
• افتادن یا نیوفتادن به موقع دندان های شیری
• عدم رشد دندان دائمی

1. مسائل ژنتیکی (اصلی ترین علت کج شدن دندان ها)

برخی از علل کج شدن دندان را به راحتی می توان تشخیص داد (مانند مکیدن انگشت) اما برخی دیگر به این سادگی ها قابل تشخیص نیستند (مسائل ژنتیکی). برای همین شما به عنوان والدین، میبایست کودکان خود را در سنین پایین حتما به نزد یک متخصص ارتودنسی خوب ببرید تا او این به موقع علل آشکار و پنهان این موضوع را تشخیص داده و اقدام به درمان اولیه کند.

2. مکیدن انگشت شست

مکیدن انگشت یا (finger sucking) از رفتارهای طبیعی متداول در نوزادان و کودکان نوپا است. معمولاً این روش آرامش بخش است و برای کودکان نوپا یک مکانیزم خاص و ویژه برای خود آرامسازی محسوب می شود. اما مکیدن انگشت شست آن هم به کررات و بیش از حد، می تواند مشکلاتی از جمله کج شدن دندان ها ایجاد کند.

مکیدن انگشتان دست مخصوصاً اگر در سنین بالاتر همچنان ادامه یابد، می تواند باعث بروز مشکلاتی مانند اپن بایت شدید (نوعی مال اکلوژن) می شود که مدت زمان ارتودنسی و هزینه ارتودنسی برای اصلاح چنین مشکلی می تواند زیاد باشد.

مکیدن انگشت در سن 5 سالگی و بالاتر

اگر فرزند شما در سن 5 سالگی هنوز در حال مکیدن انگشتان دست یا انگشت شست خود است، این می تواند نیاز به مداخله گسترده ارتودنسی در مراحل بعدی زندگی را ایجاد کند. برخی از مهم ترین مشکلاتی که مکیدن انگشت در سنین بالا ایجاد می کند عبارتند از:

• اوربایت
• اوپن بایت
• کراس بایت
• زخمی شدن بافت های نرم داخل دهان
• تحت کشش قرار گرفتن مایچه ها و عضلات صورت
• مشکلات مفاصل فک

چگونه کودکان را از مکیدن انگشت بازداریم؟

برخی از راه های اصلاح مکیدن انگشت شست عبارتند از:

• دادن تشویقی به آن ها
• صحبت کردن با آن ها درخصوص این کار
• استفاده از پستانک ارتودنسی
• دور کردن پستانک از جلوی دست آن ها
• سرگرم کردن کودک به چیزهای دیگر
• کمک گرفتن از روانشناس کودکان
• مراجعه به متخصص ارتودنسی دندان

چنانچه کودک همچنان انگشت خود را بمکد احتمال کج شدن دندان های او بیشتر می شود لذا اگر موفق نشدید تا مانع از اینکار شوید حتما از یک متخصص ارتودنسی خوب کمک بگیرید.

3. رفلاکس بلع نادرست و کچ شدن دندان کودکان

بلع صحیح مواد غذایی و مایعات به هماهنگی و عملکرد صحیح  ماهیچه های زبان و صورت و گلو بستگی زیادی دارد و اگر به درستی صورت نگیرد می تواند به مرور زمان باعث کج شدن دندان ها شود. اختلال میو فانکشنال یا مشکل در رفلاکس بلع، عارضه ای است که در ارتباط با زبان و ماهیچه های صورت کودکان رخ می دهد. این مشکل روی جویدن و بلیعدن مواد غذایی در کودکان تاثیر می گذارد و باعث می شود آن ها به شکل صحیحی غذا و مایعات را قورت ندهند.

به عبارتی در حالت طبیعی زمانی که ما چیزی را جویده و قورت می دهیم زبان ما باید به سقف دهان متمایل شود. اما مشکل در بلع کودکان به این شکل است که زبان در حین قورت دادن غذا، به جای اینکه به سقف دهان بچسپد، به دندان های قدامی فشار وارد کرده و باعث ایجاد مشکلی به نام اپن بایت می شود که یکی از علل کج شدن دندان ها است.

چه وقت نگران مشکل بلع در کودکان باشیم؟

معمولاً تا سن 6 سالگی، اکثر کودکان با یک الگوی بلع طبیعی و کارآمد تر که شامل فشار دادن نوک زبان به طرف سقف دهان است، سازگار می شوند. اگر این اتفاق نیفتد، فشار غیرطبیعی بر روی دندان ها و فک ها اعمال می شود که می تواند منجر به مشکلات مال اکلوژن شدید میشود. بنابراین اگر کودک شما در سن 6 سالگی است و هنوز مشکل بلع دارد حتما برای درمان ارتودنسی ثابت، متحرک یا نامرئی او را به متخصص ارتودنسی نشان دهید.

نحوه درمان اختلال عملکردی میوفانکشنال در کودکان چیست؟

میوفانکشنال تراپی درمانی است که برای برطرف کردن مشکل در مکانیزم بلع کودکان بکار گرفته میشود. این درمان شامل آموزش صحیح به کودک جهت بلعیدن مواد غذایی و نظارت بر آن ها حین غذا خوردن است. مدتی طول می کشد تا کودک این فرآیند را یاد بگیرد و تبدیل به عادت کند. اگر کمی دیر به فکر درمان افتاده اید حتما همزمان کودک را به متخصص ارتودنسی نشان دهید.

4. وارد شدن ضربه به صورت کودکان

یکی دیگر از عواملی که می تواند تا حدی در کج شدن دندان کودکان نقش داشته باشد، برخورد ضربه به صورت و مشخصا دندان های کودکان است. اگر برای مثال یک توپ فوتبال به دندان های شیری برخورد کند این امر می تواند موجب شکستگی، لب پر شدگی، ترک خوردگی یا جایجایی دندان ها از ریشه شود.

5. خوردن غذاهای سفت و سخت یا نامناسب برای کودکان

کودکان به طور کلی دندان های حساسی دارند. این موضوع در خصوص دندان های شیری بسیار صادق است زیرا مینای دندان شیری کودکان نسبتا آسیب پذیر است. مصرف غذاهای سفت و سخت به مرور زمان می توان باعث وارد شدن فشار و نیرو به دندان ها شده و در نهایت بعد از گذشت چند ماه دندان ها مقدار کمی کج می شوند. همین مقدار کم کج شدن می توان روی رویش دندان های دائمی تاثیر منفی بگذارد.

6. افتادن یا نیوفتادن به موقع دندان های شیری

دندان های شیری معمولا مطابق یک بازه زمانی از سن 5 تا 6 ماهگی کم کم در آمده و از سن 6 سالگی کم کم جای خود را به دندان های دائمی می دهند. رویش به موقع و افتادن به موقع تر این دندان ها روی نظم و هماهنگی دندان ها تاثیر بسیار زیادی دارد.

چنانچه دندان ها به موقع رشد کرده و بی افتند احتمال مرتب در آمدن دندان های دائمی بیشتر می شود. با این حال اگر اوضاع طوری باشد که یک دندان به دلایلی دیر رشد کند یا دیر و زود بی افتد ممکن است باعث کج شدن دندان های دائمی شود.

همچنین گاهی اوقات ممکن است دندان شیری مشکلی نداشته باشد اما این دندان دائمی باشد که بنا به هر دلیلی زودتر یا دیرتر از موعد رشد کند. اگر زودتر رشد کند به دندان شیری فشار می آورد و خودش کج می شود. اگر دیرتر در بیاید نیز به نوع دیگری باعث کج شدن دندان کودکان می شود.

7. نبود دندان (غائب بودن دندان)

در موراد بسیار نادر ممکن است یک دندان دائمی اصلا رشد نکند یا اصلا شکل نگرفته باشد که رشد کند. در چنین مواردی حتما دندان های دائمی دیگر که رشد کرده اند به سمت فضای خالی دندان غائب حرکت می کنند و این موضوع به مرور زمان باعث کج شدن تمام دندان ها می شود.

نگران مشکلات ارتودنسی و کج بودن دندان کودکانتان هستید؟

اگر در مورد دندان های فرزندتان نگرانی دارید، بهتر است با یک متخصص ارتودنسی خوب مشورت کنید. این متخصصان تنها کسانی هستند که آموزش کافی دیده اند و ابزار لازم جهت شناسایی و درمان مشکلات ارتودنسی کودکان را دارند. شما می توانید در تهران و کرج به یکی از 4 مطب دکتر درویش پور متخصص ارتودنسی در تهران مراجعه کنید.